Vraag en antwoord over Bokashi - FAQ
Hieronder een paar tips als je twijfelt over het resultaat van je Bokashi-makerij:
Probleem: Bokashi stinkt naar ammoniak of een andere onaangename geur
Oplossing/oorzaak: Er is lucht bij de Bokashi gekomen. Het deksel is niet goed dicht geweest of er zit een lek in het vat/het plastic. Er is bedorven EM-A gebruikt. Afdichtring kapot
Probleem: Bokashi wordt heet in de kern van de inhoud.
Oplossing/oorzaak: Het deksel is niet goed dicht geweest. Er zit een lek in het vat/het plastic. Te weinig EM of Bokashi-starter gebruikt?
Probleem: Er gebeurt niets met het gedeponeerde afval
Oplossing/oorzaak: Te droog / te weinig suiker / slecht verdeelde EM-A / te veel houtige, vezelige materialen in verhouding met snel verteerbare materialen/ te grof zodat de inhoud niet compact kan zijn.
Probleem: Er zit een plas onder in het vat
Oplossing/oorzaak: Te weinig vezelige materialen / te nat organisch afval.
Probleem: Bokashi is grijs schimmelachtig en ruikt scherp.
Oplossing/oorzaak: Er kan permanent valse lucht in het vat (lek)
Probleem: Jonge plantjes gaan dood na het planten in een bed met Bokashi
Oplossing/oorzaak: Te hoge dosering door het bed verwerkt / slecht door de gond geharkt / minder dan 7 tot 10 dagen gewacht met planten
Probleem: Brandpklekken op jong blad
Oplossing/oorzaak: Bokashi gestrooid op jong blad (kan verbranding geven, vooral bij zonnig weer)
Probleem: Bokashi stinkt naar ammoniak of een andere onaangename geur
Oplossing/oorzaak: Er is lucht bij de Bokashi gekomen. Het deksel is niet goed dicht geweest of er zit een lek in het vat/het plastic. Er is bedorven EM-A gebruikt. Afdichtring kapot
Probleem: Bokashi wordt heet in de kern van de inhoud.
Oplossing/oorzaak: Het deksel is niet goed dicht geweest. Er zit een lek in het vat/het plastic. Te weinig EM of Bokashi-starter gebruikt?
Probleem: Er gebeurt niets met het gedeponeerde afval
Oplossing/oorzaak: Te droog / te weinig suiker / slecht verdeelde EM-A / te veel houtige, vezelige materialen in verhouding met snel verteerbare materialen/ te grof zodat de inhoud niet compact kan zijn.
Probleem: Er zit een plas onder in het vat
Oplossing/oorzaak: Te weinig vezelige materialen / te nat organisch afval.
Probleem: Bokashi is grijs schimmelachtig en ruikt scherp.
Oplossing/oorzaak: Er kan permanent valse lucht in het vat (lek)
Probleem: Jonge plantjes gaan dood na het planten in een bed met Bokashi
Oplossing/oorzaak: Te hoge dosering door het bed verwerkt / slecht door de gond geharkt / minder dan 7 tot 10 dagen gewacht met planten
Probleem: Brandpklekken op jong blad
Oplossing/oorzaak: Bokashi gestrooid op jong blad (kan verbranding geven, vooral bij zonnig weer)
Van een gebruiker van de Bokashi keukenemmer:
De handleiding van de Bokashikeukenset heb ik zo goed als mogelijk opgevolgd, maar ik ben er niet zeker van of het goed gaat. Vandaar dat ik op de volgende vragen graag een antwoord zou willen hebben;
Vraag 1) Wat is er aan de hand als het Bokashi product echt niet lekker ruikt? Of zou dit de normale geur kunnen zijn?
Antwoord: Dat is natuurlijk erg persoonlijk. Is het echt stinkend-rottend (=fout), of zurig, bijna als braaksel (= goed)? Zowel het sap en het “product” moet behalve kleur niet echt veranderen. Wel als je het vastpakt. Dan blijkt het makkelijker uit elkaar te vallen.
Als het echt rottend is, of het wordt zelfs warm, kan dit twee dingen betekenen. Je voegde te weinig zemelen/starter bij. Dan begint de fermentatie niet goed, of je drukte het niet goed genoeg aan. Doordat er te veel zuurstof aanwezig blijft gaat het rottings/composteringsproces de overhand krijgen. Daarbij komen warmte en kwalijke luchtjes vrij.
Is het kraantje wel dicht ? Want anders blijft er zuurstof bij het materiaal komen.
Vraag 2) Is er een minimale hoeveelheid organisch restmateriaal om mee te starten?
Antwoord: Niet echt, maar het is makkelijker om te beginnen met genoeg materiaal om de bodem in ieder geval helemaal af te sluiten. Ik heb in de keuken een mini-pedaalemmertje (±5 liter). Dat doe ik elke keer pas als het vol is in de Bokashi-emmer.
Vraag 3) Is het bevordelijk om te beginnen/enten met het Bokashi materiaal (bovenste deel) van de andere keukenemmer?
Antwoord: De hoeft niet. Je kunt bij het begin wellicht iets meer starter gebruiken. Ik ga er wel vanuit dat er elke paar dagen nieuw materiaal bij komt in het begin. Een emmer met maar heel weinig inhoud bevat natuurlijk relatief veel zuurstof.
Vraag 4) Kan het vocht ook dienen als starter?
Antwoord: Ik gooi regelmatig het afgetapte vocht door nieuw materiaal als ik denk dat dat te droog is.
Vraag 5) Wat is de minimale vultijd voor een emmer?
Antwoord: Een minimale tijd is er niet echt. Als het heel snel vol is, moet je het daarna wel wat langer laten staan. Ik zou uitgaan van minimaal twee weken nadat de emmer vol is, dus voor het laatst toegevoegde materiaal.
Vraag 6) Wat gebeurt er met de Bokashi indien de Bokashi emmer (veel) langer dan 14 dagen afgesloten blijft?
Antwoord: Een goed aangedrukte volle emmer kun je heel lang laten staan. Na 3 weken of langer komt er normaal gesproken geen vocht meer af. Bij wijze van proef liet ik een volle emmer zo’n drie maanden staan, met daarin onder andere rauwe vlees resten (niet heel veel). Maar ook na drie maanden was er geen sprake van stank en de emmer zat ook nog net zo vol als bij het afsluiten. Geen verlies dus.
Vraag 7) Wat is de optimale verhouding van organisch materiaal (gram) en Bokashi starter (ml)?
Antwoord: Dat is moeilijk. Zo min mogelijk starter (= portemonnee), maar genoeg om de fermentatie te starten. Ik gebruik op zo’n klein pedaal emmertje een flinke vuist vol. Dan doe ik met een zak van 2 kg starter zo’n 6 tot 8 Bokashi-emmers.
Vraag 8) Hoe kan een tekort aan vocht worden opgemerkt?
Antwoord: Bij een te kort aan vocht fermenteert het niet goed. Dat zie je doordat gedeelten van het materiaal geheel onveranderd in de bak zit. Zoals hierboven al beschreven, als je daar bang voor bent, kun je het afgetapte vocht opnieuw over de inhoud gooien.
Vraag 9) Kan het sap van de 1ste emmer dienen als starter voor de 2de emmer?
Antwoord: In principe wel, maar let op. Je concludeert zelf al dat de samenstelling van dat vocht afhankelijk is van wat je in de Bokashi-emmer deed aan materiaal. Dan verandert dus ook het fermentatie proces misschien. Mijn ervaring is dat keukenafval over het algemeen al redelijk vochtig is, dus dat extra vocht maakt het soms nog natter. Dat is niet goed.
Vraag 10) Hoe lang kan ik het sap (gekoeld) bewaren?
Antwoord: Niet zo lang. Ongekoeld merk je al na een paar dagen dat het ranzig of vies wordt. Gekoeld zou wat langer kunnen, maar beter is zo snel mogelijk toepassen. Ik heb meestal wel een plekje waar ik het graag meegeef aan de planten. Ook voor de planten in huis werkt dat sap goed, maar wel eerst goed verdunnen ! (1 op 100 minimaal) Met andere woorden, ik zou het jammer vinden om te bewaren, ook omdat de kwaliteit zeker niet beter wordt.
Vraag 11) Kan ik ook een aftreksel maken van de starter en dit over het materiaal sproeien? En leidt dit tot betere verdeling en meer efficiënt gebruik van de micro-organismen?
Antwoord: Ik vind de zemelen erg praktisch en schoon om mee te werken. Een vloeistof is wat bewerkelijker. De Bokashi-starter bestaat uit zemelen die gefermenteerd werden met EM, dus die micro-organismen zitten niet alleen op, maar ook in de zemelen. Bij het maken van een aftreksel zal het niet makkelijk zijn om de verhoudingen van de verschillende micro-organismen te handhaven. Juist dat evenwicht is belangrijk, ook straks in de bodem. Met het maken van een aftreksel zou je micro-organismen kwijt kunnen raken.
Anderzijds vind ik de kosten van de Bokashi-starter (€5,95 voor een zak van 2 kg) wel meevallen. Ik vul gemiddeld zo’n 6 tot 8 Bokashi-emmers met een zak. Dan ben ik zo’n 3 à 4 maanden verder.
Vraag 12) Kan het nodig zijn om er kalk bij te doen om de pH stabiel te houden?
Dat is niet nodig. In de keukenemmer fermenteren we vooral voedselresten en die zijn relatief makkelijk fermenteerbaar (verteerbaar). Je wilt uiteindelijk wel dat de pH daalt om er een stabiele situatie te krijgen. In tuinafval of gras e.d. zit veel meer cellulose en lignine, hetgeen veel moeilijker en langzamer fermenteert. Bij dat Bokashiproces wordt kalk (zeeschelpen) toegevoegd om de pH langer neutraal te houden en daarmee de fermentatie langer te laten voortduren, totdat een groot deel van het materiaal ontsloten is en verder verteerbaar voor de bodem. In de Bokashi-keukenemmer is dat dus niet nodig.
Heb jij ook een (praktische) vraag over Bokashi ? Stel hem gerust in ons contact-formulier.
De handleiding van de Bokashikeukenset heb ik zo goed als mogelijk opgevolgd, maar ik ben er niet zeker van of het goed gaat. Vandaar dat ik op de volgende vragen graag een antwoord zou willen hebben;
Vraag 1) Wat is er aan de hand als het Bokashi product echt niet lekker ruikt? Of zou dit de normale geur kunnen zijn?
Antwoord: Dat is natuurlijk erg persoonlijk. Is het echt stinkend-rottend (=fout), of zurig, bijna als braaksel (= goed)? Zowel het sap en het “product” moet behalve kleur niet echt veranderen. Wel als je het vastpakt. Dan blijkt het makkelijker uit elkaar te vallen.
Als het echt rottend is, of het wordt zelfs warm, kan dit twee dingen betekenen. Je voegde te weinig zemelen/starter bij. Dan begint de fermentatie niet goed, of je drukte het niet goed genoeg aan. Doordat er te veel zuurstof aanwezig blijft gaat het rottings/composteringsproces de overhand krijgen. Daarbij komen warmte en kwalijke luchtjes vrij.
Is het kraantje wel dicht ? Want anders blijft er zuurstof bij het materiaal komen.
Vraag 2) Is er een minimale hoeveelheid organisch restmateriaal om mee te starten?
Antwoord: Niet echt, maar het is makkelijker om te beginnen met genoeg materiaal om de bodem in ieder geval helemaal af te sluiten. Ik heb in de keuken een mini-pedaalemmertje (±5 liter). Dat doe ik elke keer pas als het vol is in de Bokashi-emmer.
Vraag 3) Is het bevordelijk om te beginnen/enten met het Bokashi materiaal (bovenste deel) van de andere keukenemmer?
Antwoord: De hoeft niet. Je kunt bij het begin wellicht iets meer starter gebruiken. Ik ga er wel vanuit dat er elke paar dagen nieuw materiaal bij komt in het begin. Een emmer met maar heel weinig inhoud bevat natuurlijk relatief veel zuurstof.
Vraag 4) Kan het vocht ook dienen als starter?
Antwoord: Ik gooi regelmatig het afgetapte vocht door nieuw materiaal als ik denk dat dat te droog is.
Vraag 5) Wat is de minimale vultijd voor een emmer?
Antwoord: Een minimale tijd is er niet echt. Als het heel snel vol is, moet je het daarna wel wat langer laten staan. Ik zou uitgaan van minimaal twee weken nadat de emmer vol is, dus voor het laatst toegevoegde materiaal.
Vraag 6) Wat gebeurt er met de Bokashi indien de Bokashi emmer (veel) langer dan 14 dagen afgesloten blijft?
Antwoord: Een goed aangedrukte volle emmer kun je heel lang laten staan. Na 3 weken of langer komt er normaal gesproken geen vocht meer af. Bij wijze van proef liet ik een volle emmer zo’n drie maanden staan, met daarin onder andere rauwe vlees resten (niet heel veel). Maar ook na drie maanden was er geen sprake van stank en de emmer zat ook nog net zo vol als bij het afsluiten. Geen verlies dus.
Vraag 7) Wat is de optimale verhouding van organisch materiaal (gram) en Bokashi starter (ml)?
Antwoord: Dat is moeilijk. Zo min mogelijk starter (= portemonnee), maar genoeg om de fermentatie te starten. Ik gebruik op zo’n klein pedaal emmertje een flinke vuist vol. Dan doe ik met een zak van 2 kg starter zo’n 6 tot 8 Bokashi-emmers.
Vraag 8) Hoe kan een tekort aan vocht worden opgemerkt?
Antwoord: Bij een te kort aan vocht fermenteert het niet goed. Dat zie je doordat gedeelten van het materiaal geheel onveranderd in de bak zit. Zoals hierboven al beschreven, als je daar bang voor bent, kun je het afgetapte vocht opnieuw over de inhoud gooien.
Vraag 9) Kan het sap van de 1ste emmer dienen als starter voor de 2de emmer?
Antwoord: In principe wel, maar let op. Je concludeert zelf al dat de samenstelling van dat vocht afhankelijk is van wat je in de Bokashi-emmer deed aan materiaal. Dan verandert dus ook het fermentatie proces misschien. Mijn ervaring is dat keukenafval over het algemeen al redelijk vochtig is, dus dat extra vocht maakt het soms nog natter. Dat is niet goed.
Vraag 10) Hoe lang kan ik het sap (gekoeld) bewaren?
Antwoord: Niet zo lang. Ongekoeld merk je al na een paar dagen dat het ranzig of vies wordt. Gekoeld zou wat langer kunnen, maar beter is zo snel mogelijk toepassen. Ik heb meestal wel een plekje waar ik het graag meegeef aan de planten. Ook voor de planten in huis werkt dat sap goed, maar wel eerst goed verdunnen ! (1 op 100 minimaal) Met andere woorden, ik zou het jammer vinden om te bewaren, ook omdat de kwaliteit zeker niet beter wordt.
Vraag 11) Kan ik ook een aftreksel maken van de starter en dit over het materiaal sproeien? En leidt dit tot betere verdeling en meer efficiënt gebruik van de micro-organismen?
Antwoord: Ik vind de zemelen erg praktisch en schoon om mee te werken. Een vloeistof is wat bewerkelijker. De Bokashi-starter bestaat uit zemelen die gefermenteerd werden met EM, dus die micro-organismen zitten niet alleen op, maar ook in de zemelen. Bij het maken van een aftreksel zal het niet makkelijk zijn om de verhoudingen van de verschillende micro-organismen te handhaven. Juist dat evenwicht is belangrijk, ook straks in de bodem. Met het maken van een aftreksel zou je micro-organismen kwijt kunnen raken.
Anderzijds vind ik de kosten van de Bokashi-starter (€5,95 voor een zak van 2 kg) wel meevallen. Ik vul gemiddeld zo’n 6 tot 8 Bokashi-emmers met een zak. Dan ben ik zo’n 3 à 4 maanden verder.
Vraag 12) Kan het nodig zijn om er kalk bij te doen om de pH stabiel te houden?
Dat is niet nodig. In de keukenemmer fermenteren we vooral voedselresten en die zijn relatief makkelijk fermenteerbaar (verteerbaar). Je wilt uiteindelijk wel dat de pH daalt om er een stabiele situatie te krijgen. In tuinafval of gras e.d. zit veel meer cellulose en lignine, hetgeen veel moeilijker en langzamer fermenteert. Bij dat Bokashiproces wordt kalk (zeeschelpen) toegevoegd om de pH langer neutraal te houden en daarmee de fermentatie langer te laten voortduren, totdat een groot deel van het materiaal ontsloten is en verder verteerbaar voor de bodem. In de Bokashi-keukenemmer is dat dus niet nodig.
Heb jij ook een (praktische) vraag over Bokashi ? Stel hem gerust in ons contact-formulier.
Nieuws
-
Provinos staat op de Dag v/h Schaap
Zaterdag 11 juni was in Ermelo de Dag van het Schaap. Ook Provinos, samen met Agriton en...
-
Bokashi in de media
Kort geleden verschenen er verschillende artikelen in regionale dagbladen over de initiatieven met...
-
Bokashi Bulletin #6 gepresenteerd
Het Bokashi Bulletin nummer 6 is er! Een aanpak die goed werkt wordt besproken, maar ook een...
-
Bokashi Bulletin #5 uitgebracht
Het Bokashi Bulletin nummer 5 is uit! Er zit, nog steeds, veel beweging in het bokashi verhaal,...